Πενήντα και πλέον χρόνια μετά τη μεταπολίτευση θυμόμαστε σήμερα τις αναρίθμητες επιστολές ακροατών από την Ελλάδα που έφθαναν στα γραφεία της Deutsche Welle στην Κολωνία.
Του Σπύρου Μοσκόβου*
“Αγαπητέ κύριε Νικολάου, είμαι ένας ακροατής του σταθμού της Κολωνίας…”
Εικόνα: privat
Δύσκολο σήμερα να φανταστούμε πώς μπορεί να ζει και να αναπνέει κανείς υπό καθεστώς λογοκρισίας και φίμωσης του τύπου. Κι όμως έτσι ήταν στην Ελλάδα της χούντας, τότε που πάμπολλοι Έλληνες αναζητούσαν κάθε βράδυ στη μπάντα των βραχέων τη φωνή της Deutsche Welle από την Κολωνία, την ελεύθερη ενημέρωση. Εννοείται ότι κι αυτό ήταν απαγορευμένο. Στιγμιότυπο μιας άλλης εποχής μέσα από επιστολή ακροατή που εστάλη στις 15 Ιανουαρίου 1972:
«Θα σας πω ένα μικρό επεισόδιο: Το περασμένο καλοκαίρι πήγα εκδρομή σε μια επαρχία. Άφησα το αυτοκίνητό μου σ’ ένα κεντράκι και κάτσαμε σ’ ένα τραπέζι, 50 μέτρα πιο εκεί. Γύρω στις 10 το βράδυ προφασίσθηκα ότι κάτι ξέχασα και πήγα στο αυτοκίνητο να το πάρω. Άναψα το ραδιόφωνο του αυτοκινήτου που είναι ισχυρότατο και μετά το σχόλιό σας δεν είχε τίποτα ενδιαφέρον και γύρισα στη συντροφιά μου. Η συντροφιά μου κατάλαβε πού ήμουν, δεν είπε κανείς τίποτα όμως, διότι ο καταστηματάρχης μας σερβίριζε, δηλαδή ήταν παρών. Προς έκπληξή μας ο καταστηματάρχης κατάλαβε πού ήμουν, ποίας ποιότητας άνθρωποι είμαστε και μου είπε: „Σήμερα, κύριε, είναι Σάββατο και πλην του σχολίου δεν έχει τίποτα άλλο ενδιαφέρον“. Όλοι σκάσαμε στα γέλια, διότι συνεννοηθήκαμε.»
“Οι σκοτεινοί άνθρωποι φοβήθηκαν τη δημοκρατία”
“Αγαπητή Doitse Vele, θα μου επιτρέψετε να μην αναφέρω το όνομά μου.
“Εικόνα: privat
Τα γράμματα που κατέφθαναν τότε στην Κολωνία ήταν ως επί το πλείστον ανώνυμα για να προστατευθούν οι αποστολείς από τα όργανα της δικτατορίας. Το νήμα που τα διατρέχει είναι η ευγνωμοσύνη για τη φωνή της ελευθερίας από τη Γερμανία. Σήμερα τα βλέπουμε σαν ντοκουμέντα ελπίδας σ’ αυτό το σπάνιο κεφάλαιο της ραδιοφωνικής ιστορίας, όταν ένας ξένος σταθμός αναλαμβάνει τον ρόλο που κανονικά παίζουν τα εγχώρια ΜΜΕ. Ο πόθος για πολιτική ελευθερία συνδυαζόταν συχνά με τη βούληση και για ανατροπή ενός παρωχημένου κοινωνικού συντηρητισμού, όπως στην επιστολή του δεκαπεντάχρονου Πέτρου με ημερομηνία 22 Νοεμβρίου 1969:
«Την στιγμήν που ο άνθρωπος πατά το πόδι του στη Σελήνη, έχομεν τον Παπαδόπουλο να μας λέει ότι πρέπει να κουρευώμεθα σχεδόν εν χρω για να λεγώμεθα – λέει – „Έλληνες“ και „άνδρες“, να μην αφήσουμε τα „κανιβαλικά“ (!!!) ευρωπαϊκά ήθη και έθιμα να εισέλθουν εις τον „αγνόν“! ελληνικόν τρόπον της ζωής μας (που σκοτώνει ο αδελφός, το „αντράκι“, το παιδί με το οποίο η „παρθένα“ αδελφή ανταλλάσσει μια έστω ματιά σπιλώνοντας την αθωότητά της. Αγνά, ελληνικά ήθη κι έθιμα!!). 15
Να κλείσουμε αυτό το ιστορικό ραδιοφωνικό ταχυδρομείο με απόσπασμα επιστολής γεμάτης ανορθογραφίες αλλά με πλήρη πολιτική διαύγεια που εστάλη στις 28 Οκτωβρίου 1969: «Ο μύθος περί κομμουνισμού δεν βρίσκει πλέον οπαδούς, διότι ο Έλληνας από τη φύση του είναι δημοκρατικός και δεν ανέχεται χαλκά στον λαιμό του. Αυτό που ζητούσε και ζητάει είναι να αποκτήσει μια καλύτερη ζωή δίχως τον φόβο του αστυφύλακα, καλύτερη ζωή σημαίνει απομόνωση του κομμουνισμού. Ευημερούντες εργάτες δεν γίνονται κομμουνιστές. Αυτό που ζητούσε ο ελληνικός λαός από την Ένωση Κέντρου ήταν περισσότερη δικαιοσύνη προς τους Έλληνες εργάτες, προς όλους τους εργάτες, υπαλλήλους, αστυφύλακες, αξιωματικούς. Όλοι εργάτες είμαστε της Ελλάδος. Οι σκοτεινοί άνθρωποι αυτό φοβήθηκαν, τη δημοκρατία, και όχι τον κίνδυνο του κομμουνισμού.»
* Σπύρος Μοσκόβου Senior Editor στην Ευρωπαϊκή Σύνταξη της Deutsche Welle
